Iris over: Je stem en je gevoel
‘We doen het de hele dag: onze stem koppelen aan ons gevoel. We doen dat ook al ons hele leven: een hongerige baby klinkt immers volkomen anders dan een tevreden zuigeling. Gek eigenlijk dat we ondanks deze jarenlange ervaring ‘zingen met gevoel’ toch vaak zo’n uitdaging vinden.
Conservatorium
Op het conservatorium waar techniek, theorie, geschiedenis en improvisatie hoog op de agenda stonden was dat gevoelige aspect een ietwat ondergeschoven kindje in de tijd dat ik daar studeerde. In de zangles werkten we wel aan fraseren, hoe je de tekst op de muziek plaatst, maar wat je diepe gevoelens erbij waren kwam veel minder aan bod.
Waar dat wel het geval was, was in de theaterlessen van Guuske Kotte. Guuske was een strenge, directe, glasheldere ietwat oudere actrice die wist wat ze deed en wat ze wilde. Er werd ‘afgepeld’,
‘weggelaten’, naar binnen gekeken, geïnterpreteerd en gehuild zo nu en dan. Je kon levenloos op een stoel zitten en de tekst nauwelijks hoorbaar mompelen en dan nog riep Guuske: “Stop maar, je doet veel te veel!”.
Ik zelf was in die tijd vrij onzeker en bang om naar binnen te kijken maar ik heb de theaterlessen als de meest leerzame van de opleiding ervaren. Ik heb met name leren herkennen wanneer gevoelens echt zijn en wanneer gespeeld.
Vóel je lichaam
Na mijn opleiding volgde ik een tijd haptonomie. En hoewel ik daar nooit gezongen heb bracht het me wel meer in contact met mijn lichaam. Waar zit angst in je lijf, welke energie heeft woede en wat doet blijdschap met je lichaam? Als je emoties beter herkent kun je ze ook bewuster gebruiken. Ook las ik “De kunst van het zingen”: een boek van zangeres Olga Averino waar ze spreekt over ‘de impuls’ van het zingen. Zelf zou ik het eerder de ‘energie’ of de ‘intentie’ noemen maar ik vond het een verhelderende kijk.
Zangles met gevoel
En zo gaat dat: je sprokkelt als zangeres en zangdocent je kennis en ervaringen bij elkaar om vervolgens je eigen visie en methodes te ontwikkelen en ze over te dragen aan je leerlingen. Techniek is oneindig boeiend maar lessen waarin interpretatie aan bod komen zijn uiteindelijk het meest inspirerend. Èn verrassend want vaak blijken juist leerlingen waar je het niet van verwacht rijk aan ervaringen en aan gevoelsleven te zijn.
Bij kinderen giet ik het onderwerp meestal in een wat speelser vorm. Zo laat ik ze bijvoorbeeld met hun ogen dicht raden met welke emotie ik zing. Of andersom: de kinderen zingen en de juf moet raden. Ze zijn er dol op.
Zo ook Elvie: een creatief, origineel doch gevoelig meisje van zeven. Nadat ik de beurt heb genomen roept ze enthousiast: “Nou ik, nou wil ik!”. Ze doet vervolgens haar oogjes dicht, concentreert zich hard en zingt vol overgave met een prachtige luchtige warme klank. Ik ben er even stil van.
"Ik denk dat het 'houden van' is", opper ik na enige afwegingen.
“Fout" zegt ze beslist.
"Misschien verliefd?" reageer ik.
"Ook niet" antwoordt Elvie met een tevreden snoetje.
"Verdriet?", "Teleurstelling?", "Bang?", "Boos?", "Zenuwachtig?", "Geïrriteerd?", "Vrolijk?", "Blij?"
“Allemaal niet" zegt ze onverbiddelijk.
"Ik geef het op" zucht ik "ik weet ècht niet met welk gevoel je hebt gezongen".
“Oh, jùffrouw” zegt Elvie schaterlachend. Ze kijkt me nog even triomfantelijk aan, loopt vervolgens naar het bord, pakt een krijtje en schrijft “Mama gevoel”.
Ik kan niet anders concluderen dan dat Elvie de lessen van Guuske, noch de haptonomie of welk boek dan ook nodig heeft om te kunnen zingen met gevoel…
Copyright Iris van der Made.
Iris van der Made studeerde Jazz-zang op het Koninklijk conservatorium in Den Haag maar voelt zich thuis in de gehele lichte muziek. Als zangdocente werkt zij met volwassenen, kinderen en met groepen en is zij verbonden aan de Vrije Academie voor de Kunsten in Delft en aan de Dordtse muziekschool. Ook dirigeert en arrangeert Iris het jazz-koor All that Jazz. Ze speelde met de formatie Pink Project in de Nederlandse theaters. Momenteel werkt ze aan een theatraal liedjes programma omtrent de Joodse componisten.
Website: Iris van der Made
Youtube: Winter van Tori Amos
Youtube: Pink Project