In The Picture: Frouke van Es (The Vocal Couch)

Frouke van Es

“Ik reik leerlingen de hengel aan, en niet alleen de vis”

Frouke van Es is een zangdocente en zangeres uit de nieuwe lichting zangdocenten die zijn opgeleid aan het CVI (red. Complete Vocal Institute) te Kopenhagen. Haar zangschool The Vocal Couch verzorgt voornamelijk groepsonderwijs voor amateurs, zangopleidingen voor gevorderden en professionals en nascholing voor zangdocenten. The Vocal Couch heeft vrijwel landelijke dekking door samen te werken met andere CVT-docenten.

Hoe is het zover gekomen om zangeres/zangdocent geworden of ben je eerst zangeres geworden en dan zangdocent of andersom?

Sinds mijn 11de wilde ik zangeres worden. Ik dacht dat ik operazangeres wilde worden omdat ik zo idolaat was van alles wat met The Phantom of the Opera te maken had. Tot mijn vreugde werd mij van vele kanten verzekerd dat dit wel zou lukken.

Ik heb toelating gedaan aan het conservatorium Alkmaar, voor pop en voor klassiek, en hoewel ik toegelaten werd voor beide, plaatste het instituut me bij klassiek. Mij maakte het niet zoveel uit omdat ik toen nog dacht dat klassiek een even goede basis voor pop zou kunnen zijn. Op mijn 18de startte ik aan de vooropleiding en het eerste jaar klassiek zang van het conservatorium. Toen kwam ik erachter dat ik toch méér wilde: pop, rock en dingen die niet in de klassieke hoek pasten. Ik heb deze opleiding dan ook niet afgerond.

En dan kom je bij Sadolin, CVT (red. Complete Vocal Technique) terecht. Om je daarin te scholen moest je dus naar Denemarken. Heb je dat gedaan?

Ik heb een half jaar in Kopenhagen gewoond. Ik heb er twee studies gedaan. De ene was de “Complete Vocal Academy”. Deze opleiding duurt 14 weken waarbij je vier dagen per week les krijgt. Deze studie is vooral bedoeld om CVT zelf in de praktijk te leren gebruiken, en niet zozeer om docent te worden. Tegelijkertijd ben ik aan de docentenopleiding begonnen. Die duurt drie jaar, waarbij je zes keer per jaar vier dagen naar Kopenhagen gaat. Dat is goed te doen vanuit Nederland. Beide opleidingen hebben me alles gebracht waar ik op hoopte. Ik vond zo veel dingen moeilijk, zoals hard en hoog zingen, of juist zacht en gecontroleerd. Ik had nooit kunnen bevroeden dat het nu zo makkelijk zou zijn, en dat er meer dan één manier bestaat van lekker hard en hoog uithalen. Nu ik dat wel weet, snap ik waarom ik het eerder zo moeilijk vond: ik deed een paar dingen fout zonder het door te hebben, met name op het gebied van klinkers en ademsteun.

Hoe komt het dat je werkt in zowel Amsterdam, Haarlem, Zwolle als Groningen?

Ik woonde eerst in Haarlem en nu in Overijssel, dus ik zit overal mooi tussenin. Ik hoef ook niet elke dag eropuit. Ik geef weinig privélessen, dus hoef ik niet een uurtje hier en een uurtje daar te zijn. Ik combineer bijna alles in groepslessen. Daarnaast werk ik samen met andere CVT-docenten waardoor The Vocal Couch bijna landelijk dekkend kan opereren.

Hoe heb jij CVT in Nederland in de markt gezet?

Ik benadruk sterk dat ik coach op basis van CVT en ik merk dat mensen daar juist op afkomen. De techniek is nog steeds vrij nieuw, maar begint nu echt bekend en populair te worden. Ik denk dat de kracht van CVT is dat het overzichtelijk is en antwoord kan geven op alle vragen. Dat aspect laat ik graag naar voren komen op de social media. Zo heb ik al honderden zangtips het web op geslingerd via twitter (@zangtips) en komen er vaak uitgebreidere tips langs op de facebookpagina van The Vocal Couch.

Je website is heel helder en duidelijk. Ook maak je daar heel duidelijk dat je workshops en cursussen geeft. Waarom?

Dat is geleidelijk zo gegroeid. Ik merkte dat ik de manier waarop ik zelf les heb gehad in Kopenhagen op het CVI (red. Complete Vocal Institute), ook het beste kon toepassen op mijn eigen lessen. Het is voor de leerlingen het meest effectief. Doordat je ook anderen observeert, steek je er veel meer van op. Het is gezelliger, meer motiverend, voordeliger en je leert meteen met je zenuwen dealen. Het gedachtegoed van het CVI hou ik zo ook het meest in ere.

Hoe reageerden leerlingen? Lange tijd was iedereen gewend om elke week les te krijgen en nu kom jij met: “kom maar een weekje langs”.

In het begin zat niet iedereen erop te wachten. Maar je kunt niet iedereen tevreden stellen. Velen hebben het gewoon geprobeerd en het is hen heel erg bevallen. Je trekt hiermee deels een andere markt aan, maar altijd gemotiveerde mensen. Er bestaat nu sowieso een tendens om met groepen te werken, al verwerk ik expliciet solozang in de groepsactiviteiten. De opzet is eigenlijk altijd theorie en oefeningen en daarna solozang zoals in een masterclass. Ik wil graag mensen vocaal zelfredzaam maken en daarom wordt er ook veel uitgelegd: ik reik ze als het ware de hengel aan, en niet alleen de vis. En dat is voor veel mensen nieuw. Ik vind dat juist zo nodig, want naar mijn mening blijven leerlingen te lang afhankelijk van een docent. Het is belangrijk dat ze zo zelfstandig mogelijk worden en ik probeer ervoor te zorgen dat ze mij uiteindelijk niet meer nodig hebben. Ik wil ook echt dat ze de basistechnieken uit het hoofd leren.

Dus dan maar helemaal geen privéles?

Ik zoek gewoon naar dat wat werkt. Ik geloof wel in een-op-een-lessen, maar dan op een iets constructievere manier. Zo heb ik een concept genaamd “De Schietstoel” bedacht. Dat is vier keer drie uur privéles binnen een of twee weken. Zo zet je alles beter en sneller vast in het spiergeheugen. Want ik heb gemerkt dat mensen óf geen tijd hebben om te oefenen, óf ze zijn de belangrijkste dingen alweer vergeten zodra de les is afgelopen. Dan kunnen ze beter gelijk oefenen onder mijn begeleiding.

Gewone privélessen geef ik ook nog steeds, alleen kiezen de meeste mensen toch voor een cursus of workshop.

Als ik het CVT-boek lees, kom ik wel veel technieken tegen, maar weinig over presentatie en expressie. Hoe kijk jij er tegenaan?

Het boek is niet voor niets een technieknaslagwerk. Ik vind het goed dat andere onderwerpen die bij zang komen kijken, zoals interpretatie, ook aan bod komen, maar de focus ligt daar niet. Tijdens de opleiding in Kopenhagen en in mijn eigen lessen worden niet-technische onderwerpen altijd betrokken bij de lesstof, omdat ze uiteraard altijd een rol spelen. Ik merk dat veel mensen het echt een verademing vinden om zich eens te mogen concentreren op zoiets ‘droogs’ als techniek. Hoeven ze zich even niet bezig te houden met de vraag of wat ze doen ook al ‘mooi’ en ‘goed genoeg’ is, laat staan of ze het ook goed overbrengen. Ik zie techniek vaak als een basisingrediënt: je moet eerst een spijker recht in een stuk hout leren slaan voordat je een kast kunt timmeren.

Wat heeft je gemaakt tot wie je nu bent?

Voor het grootste gedeelte mijn tijd in Kopenhagen. Voor die tijd durfde ik mezelf nog niet serieus te nemen als zangeres. Als je dat eenmaal kunt, geef je ook beter les. Dan durf je technieken makkelijker zelf voor te doen en uit te leggen, omdat je er ervaring mee hebt en je er zeker over voelt.

Wat heeft je erg belemmerd?

Er zijn niet echt externe factoren die me hebben belemmerd. Ik heb vooral gehoord dat ik heel erg jong al goede keuzes heb kunnen maken. Ik ben wel te perfectionistisch waardoor ik belangrijke beslissingen vaak uitstel, of niet snel tevreden ben. Ik weet dat een heleboel mensen het gewoon leuk vinden om te zingen. Ikzelf heb dat niet zo: het moet allemaal kloppen, anders voel ik me er zelfs een beetje ongemakkelijk bij. Dat is nu wel aan het veranderen, ik ben bezig met een EP met eigen werk, stijl singer-songwriter meets metal, waar ik bijna alles zelf doe: dat is veel werk maar gelukkig heel erg lonend.

Heb je een rol in de zangwereld?

Als zangdocent ben ik nu vooral mensen aan het begeleiden die al veel kunnen maar hier en daar gehinderd worden door onzekerheid en gebrek aan techniek. Ik zou graag meer mensen helpen die al (semi-)professioneel bezig zijn als vocalist. Ik hoor vaak artiesten op tv en de radio die met enkele technische tips al veel beter en makkelijker zouden kunnen zingen. Juist vergevorderden kun je snel helpen.

Vaak bestaat nog het ouderwetse beeld van zangles: stijfjes naast een vleugel staan terwijl de pedagoge strenge adviezen geeft. Soms hoor je dat de profs bang zijn om hun sound te verliezen. Eigenlijk heb ik het idee dat juist de top nog rondloopt met verouderde ideeën, graag bij de gevestigde namen te rade gaat en CVT nog niet ontdekt heeft.

Heb je een specialisatie?

Tijdens het lesgeven kijk ik naar de mens in zijn geheel. Het zingen is voor mij een holistisch gebeuren, de mens helemaal compleet met al zijn in en outs. Soms heeft iemand geen technisch probleem, maar zijn het puur de zenuwen die alles bemoeilijken. Dan focus ik me meer op ontspannen dan dat we ons blindstaren op een nootje. Een van de speerpunten van CVT: je mag zelf bepalen wanneer je tevreden bent. Daar sta ik volledig achter. Ik wil best mijn smaak in de strijd gooien als de leerling daar om vraagt, maar ik benadruk wel altijd dat de mening van de docent ook maar één van de vele meningen is. Dit is vaak een hele opluchting voor mensen die heel bang zijn om veroordeeld te worden, of eerder les gehad hebben op een manier die hen onzeker heeft gemaakt.

Technisch gezien heb ik het geluk dat ik van heel veel muziekstijlen hou en daarom ook makkelijk switch tussen klassiek, pop, rock en andere stijlen. Voor mij voelt het niet eens alsof ik tussen iets moet wisselen, ik heb dit altijd al gedaan, alleen nu weet ik door CVT wat ik doe en kan ik daardoor anderen beter helpen.

Zijn er nog veel ambities over?

Qua muziek maken wil ik natuurlijk meer tijd stoppen in de EP en gaan optreden. Qua lesgeven wil ik me nog meer richten op het werken met professionals, nascholing geven aan zangdocenten, en samenwerken met andere CVT-docenten. In november van dit jaar organiseer voor de eerste keer een intensieve 8-maandse CVT-opleiding in Amsterdam. Hier ben ik heel enthousiast over, omdat ik hoop hiermee een klein beetje het gevoel door te geven dat ik zelf heb mogen ervaren tijdens mijn opleiding in Kopenhagen.

Heb je nog een leuke tip?

Vroeger was ik bang om iets fout te doen, dus hield ik me liever in. Ik ging beter luisteren naar andere zangers en ik merkte dat ze ontzettend overdrijven, zelfs alsof ze zich aanstellen. Tenminste, zo voelt het als je ze nadoet. Maar het klinkt dan geweldig, en eigenlijk heel normaal! Dus flink overdrijven helpt enorm. Je wint meteen aan techniek en overtuigingskracht. Je zult juist eerder falen als je te voorzichtig bent.

Is er nog iemand die je graag in the Picture wilt zien?

Channah van ‘t Riet, collega zangdocent en muzikante die deze herfst met een heel mooie, toegankelijke debuut-cd komt. Ze is hiervoor vaak buiten de gebaande paden getreden, en ze is goed omgegaan met alle obstakels die je in de muziekindustrie kunt tegenkomen. Ik verwacht veel van dit debuut!

Door: Joyce Meuwissen