FASTEN YOUR SEATBELTS AND PUT YOUR (C)AIR IN THE UPRIGHT POSITION - DEEL III
'Ladies and Gentleman, I repeat: this is your captain whispering again. In case of an emergency, oxygen masks will drop down in front of you. Please pull the mask toward your face and place it over your mouth and nose so that you can sing on safely. If you are traveling with a child, please make sure that you can sing on yourself first. Then help your child so that he can sing a higher or lower second voice-part with you. We suggest you could even try singing a happy and up-beat canon this way'.
RESERVETANK
In deel twee legde ik uit dat zingen wezenlijk anders is dan spreken omdat we tijdens zingen met grote regelmaat door ons ‘even-niks-punt’ heen gaan. We maken in dat geval gebruik van onze ‘reservetank’ aan adem. Het wel of niet aanspreken van onze ‘reservetank’ en in welke mate, is echter ook afhankelijk van dat wat we te zingen hebben. Kijk hieronder maar eens naar twee voorbeelden:
VOORBEELD 1 (‘Ho, Hey’, Tekst en Muziek: J.Fraites & W. Schultz – The Lumineers)
VOORBEELD 2 (‘Memory’, Tekst: T. Nunn, Muziek: A. L. Webber, Uit: ‘Cats’)
In voorbeeld 1 hebben we korte noten te zingen waartussen een hoop rust. We gebruiken sowieso al weinig adem om ze te zingen en tussendoor veel bij-ademen is niet nodig. We gaan niet door het ‘even-niks-punt’ heen en het is dus niet nodig om adem te gebruiken uit onze ‘reservetank’.
In voorbeeld 2 moeten we een hele lange melodische lijn zingen. Dit betekent dat we veel adem nodig hebben. Die moeten we bovendien efficiënt spreiden zodat we de zin ‘smooth’ uit kunnen zingen. We gaan wel degelijk door ons ‘even-niks-punt’ heen en maken gebruik van alle adem in onze ‘reservetank’.
In bovenstaande voorbeelden zijn het wel of niet gebruiken van de adem in de ‘reservetank’ gebaseerd op de lengte van een ‘melodisch motief’ en een ‘melodische frase’ Maar wat gebeurt er eigenlijk met de ‘reservetank’ en het ‘even-niks-punt’ in relatie tot het zingen van volume?
'Ladies and gentleman we will distribute three different immigration forms. Each singer will be required to complete one of these forms depending on your singing style, your highest and lowest singing note, the shape of your voicebox, the length of your vocal folds, the mass of your vocal folds and last but nut least; ‘your favorite breathing pattern’. Please ask the flight attendent if you make a mistake and require a fresh and new form. . And another….and another…..and another…'
Lage ademhaling, hoge ademhaling in relatie tot hard en zacht zingen
Als ik aan een groep cursisten vraag of ze veel of weinig adem nodig denken hebben bij het zingen van een harde lange noot van middelmatige hoogte is het antwoord van de meesten: ‘veel adem!’. De meeste mensen associëren hard zingen met ‘hard moeten werken’ en dus; ‘zal daar wel veel adem voor nodig zijn’, is de gedachte. Het tegendeel is echter waar. Doe maar eens de volgende oefeningen en probeer het zelf uit:
1. Blaas al je adem uit. Ga door je ‘even-niks-punt’ heen en verbruik ook alle adem uit je ‘reservetank’. Laat je longen vervolgens volledig vol lopen met lucht; Het middenrif valt naar beneden, de flanken worden breed en de buik valt naar voren – een lage ademhaling. Zing vervolgens op de klinker ‘I’ met een ‘H’ aangezet een geaspireerde toon op een voor jou prettige toonhoogte. Er mag veel lucht meekomen met de gezongen toonhoogte. Kijk eens hoe lang je dit vol kunt houden.
2. Zeg (stemhebbend en zonder lucht) ‘hè, hè’, land in je ‘even-niks-punt’ en start daarna meteen met het zingen van een geaspireerde (h)’I’, zonder opnieuw adem gehaald te hebben tussendoor.
* Waarschijnlijk heb je gemerkt dat je de toon in oefening 1 veel langer vol kon houden dan de toon in oefening
3. Zeg (stemhebbend en zonder lucht) ‘hè, hè, land in je ‘even-niks-punt’ en start daarna meteen met het zingen van een luide toon op de klinker ‘É’. Haal tussendoor geen adem; start gewoon en gebruik een glottale aanzet (zorg dat de stemplooien eerst sluiten en laat geen lucht mee klinken).
* Waarschijnlijk had je niet gedacht dat je dit zo lang vol kon houden. Je had namelijk geen adem gehaald van tevoren. Sterker nog: je hebt eerst uitgeademd door ‘hè, hè’ te zeggen voor je begon.
4. Doe hetzelfde als 3 en verbruik al je restademhaling, ga volledig door je ‘even-niks-punt’ heen. Maak daarna een zelfde toon als in oefening 3 maar zonder jezelf eerst helemaal vol te laten lopen met lucht zoals in oefening 1. Laat slechts een klein beetje adem binnen komen hoog bij de sleutelbeenderen – de hoge ademhaling. Herhaal dit een toon of vier, vijf
5. Doe hetzelfde als 4 maar neem nu tussendoor een volledige en lage ademhaling.
* Waarschijnlijk zul je merken dat oefening 5 een stuk minder prettig voelt dan oefening 3 en oefening 4. Hoogst waarschijnlijk voel je een hoop onnodige spanning in en rondom het strottenhoofd. Waarschijnlijk heb je het gevoel ‘een teveel aan adem’ te hebben. Adem ‘die je liever kwijt wilt’ of ‘een opgeblazen gevoel’.
HOE IS DIT MOGELIJK?
- Wanneer we een geaspireerde toon zingen – een toon waarbij veel lucht mee klinkt – zal er verhoudingsgewijs erg veel lucht tussen de plooien doorstromen tijdens het vibreren en raken we dus snel al onze adem kwijt. Als we veel adem te verbruiken hebben (oef. 1.) kunnen we dit dus langer volhouden dan wanneer we niet zoveel adem te verbruiken hebben (oef. 2.)
- Wanneer we geaspireerd zingen klinken we zacht omdat de stemplooien niet volledig sluiten. Er is dus op stemplooi-niveau sprake van zeer weinig vibrerende massa. Hoe minder massa er vibreert hoe minder stuwende lucht er zal weerkaatsen in de resonantieruimtes. Daarom kinken we zacht.
- Wanneer we een luide toon zingen is er op stemplooiniveau sprake van veel vibrerende massa. De stemplooien sluiten volledig: Van voor naar achter en van boven naar beneden. Hoe meer massa er vibreert, hoe meer stuwende lucht er zal weerkaatsen in de resonantieruimtes. Daarom klinken we luid.
- Wanneer we teveel lucht gebruiken om een harde toon te zingen wordt de luchtdruk onder de stemplooien (de sub-glottale druk) te groot. Deze onderdruk zou heel graag willen dat de stemplooien zich openen zodat de lucht eruit kan. Dat kan heel gemakkelijk als de stemplooien al open staan (zoals in oef. 1) maar is veel moeilijker wanneer jij als zanger je stemplooien volledig gesloten en zo massief mogelijk probeert te houden omdat je een luide toon wilt produceren. Dit is de rede dat zingen van harde tonen met teveel lucht gespannen voelt en onprettig. De 'reservetank' zit in dat geval té vol met lucht in relatie tot de klank die je op stemplooiniveau wilt maken.
SAMENVATTEND
- Hoe zachter en geaspireerder de toon, hoe meer adem je nodig hebt.
- Hoe harder de toon , hoe minder adem je nodig hebt. De restademhaling onder je ‘even-niks-punt’ is – in basis – precies voldoende voor het produceren van een luide toon.
- De adem moet in staat worden gesteld om efficiënt te kunnen samenwerken met dat wat je op stemplooi-niveau vraagt tijdens het zingen. Met andere woorden; De adem moet worden aangepast op dat wat je in de bron (de stemplooien zelf) wilt en niet andersom.
- Er is geen ‘goed’ of ‘fout’ in de ademhaling. De adem moet zich kunnen aanpassen aan datgene wat je op stemplooi-niveau inzet.
- Er is geen ‘goed’ en ‘fout’ in klank. Een geaspireerde zachte klank is even bruikbaar als een harde en niet geaspireerde klank.
*Uiteraard is een genuanceerd gebruik van de hoeveelheid adem en de hoeveelheid massa afhankelijk van vele muzikale aspecten. Luidheid en Hoogte zijn slechts enkele hiervan. Bovendien moet dit gehele proces op een efficiënte manier worden ondersteund door de spieren in ons hoofd, onze nek en ons torso.
'Ladies and gentlemen, in a few minutes we will arive at your final destination. The weather looks clear and sunny. I always find it hard to say goodbye……(silence) That’s why I am going to sing a goodbye-song to you during landing. So sit back and relax because today I chose ‘Never can say goodbye’ from the Jackson 5. I am very glad you chose to join us on this singing-flight and on our beloved Melody 747. I hope to see and hear(!) you soon. I am proud to let you know that you will all land safely, but most important; No one died. We’re all still alíííve…….!!!!'
Copyright: Marga Zwirs
Marga Zwirs is zangdocent. Zij is eveneens oprichter en directeur van Zangschool Rotterdam. Ze werkt ruim 28 jaar met individuele leerlingen en met groepen volwassenen en kinderen. De visie van Rotterdam is; ‘Iedereen kan leren zingen’. Uniek in Rotterdam zijn de technieklessen waarin de werking van de zangstem op een heldere en inzichtelijke manier wordt uitgelegd en toegepast. Dit met als doel iedereen de vrijheid te geven te klinken zoals hij wil. Marga Zwirs is 'Certified Master Teacher' in de wetenschappelijk onderbouwde Amerikaanse zangmethodiek Estill Voice Training (EVT). Tevens is zij 'Universal Voice Master Teacher' bij het Universal Voice Institute in Amsterdam.
Website: www.zangschoolrotterdam.nl
Youtube:https://www.youtube.com/channel/UCLLrPcmDS3zE8mS9FVF0cLw
Estill Voice International: https://www.estillvoice.com/instructors/view/399
Facebook: https://www.facebook.com/Zangschool-Rotterdam-483442575036893/
