Aanpassen

Ik speelde op de meest uiteenlopende plekken. Van huiskamers tot in een uitverkocht Ahoy, van achterbuurten waar ik blij was dat ik mijn auto ongeschonden terug vond tot aan de top van het be-drijfsleven. Van buurthuizen en restaurants tot aan theaters en kastelen. En van huwelijken, verjaar-dagen en jubilea tot aan grote festivals.

Ook mijn publiek was divers. Zo waren er directeuren, snobs, studenten, zowel nuchter als dronken. Bejaarden waarvan degenen in ‘demente toestand’ de grootste uitdaging vormden, gehandicapten in alle soorten en maten en massa’s joelende kinderen bij de musical van de Efteling.

Glitter, glamour, eenzaamheid

Een van mijn eerste optredens deed ik tijdens mijn eerste jaar op het conservatorium. We speelden tijdens een diner bij één van de rijksten der aarde en er was meer luxe en personeel dan ik tot die tijd ooit bij elkaar had gezien.

Het werd gehouden in een kast van een huis maar gek genoeg moesten wij ons omkleden in de garage. Ok, het bleek wel een garage te zijn met twee verdiepingen, met een autolift en tot de nok toe gevuld met de duurste modellen, maar we voelden ons toch naakt in ons onderbroekje tussen de Porches en de Lamborghini’s. Ik herinner me daar ook nog een lapzwans van een zoon die me aankondigde onder een verkeerde naam en ook hoe ik tussen de bedrijven door vertroeteld werd door één van de koks.

De echtgenote van de rijkaard die me aanvankelijk niet zag staan, knoopte aan het eind van de avond in licht aangeschoten toestand een gesprekje aan waarin ze vertelde over haar luxe leven gevuld met lunches en met reizen. Het klonk glamoureus en begerenswaardig, maar tussen de regels door voelde ik ook haar eenzaamheid. Ik weet nog dat ze verdrietig keek toen ik afscheid nam en ik vond die combinatie van weelde en leegte bijzonder fascinerend.

Aanpassen en meebewegen

Als ik mijn gedachten laat gaan langs alle optredens die na deze avond volgden, zie ik een bonte verzameling voor me van unieke plekken en ervaringen door alle rangen en standen van de bevolking. Genoeg inspiratie voor menig toekomstige column.

Maar wat de algemene deler is, is dat je als artiest in de bijzondere positie bent om even in een an-dere wereld te duiken. Een toeschouwer te zijn, soms het gevoel te hebben er een beetje bij te horen of om mee te doen, om daarna weer terug te keren naar je eigen leven. Je zoekt daarbij naar een evenwicht tussen je volledig aanpassen en je eigen identiteit behouden. Dat mijn houding door de jaren heen langzaam ietwat verschoof is wellicht te concluderen uit ons optreden in de Heineken Experience in Amsterdam.

Crisis in de Heineken Experience

Het was de hoogtij van de crisis: 2009. Toen die net tot ons aller doorgedrongen was, het in de media bijna nergens anders over ging en wij moesten spelen voor De Nederlandse Bank. Ik weet nog hoe ik me voelde in de auto ernaar toe: Alsof het 1940 was en ik was gevraagd om te zingen op een feestje van de Führer.

Er was sushi, kaviaar, champagne, er waren kleurige cocktails, te veel obers in onberispelijk zwart-wit en er kwam een bekende cabaretier met tot slot een groot eindfeest in een prachtig aangeklede zaal. Verbaasd door die luxe was ik niet. Ik vond het wel misplaatst. Wij stonden op een mooi verlicht podium waar we geen blik waardig werden gegund, want er werd 'genetwerkt'. Niet dat ik nog nooit in de rol van achtergrondzangeres had gestaan, maar dat er werkelijk niemand überhaupt even gekeken of geknikt had, was zelfs voor mij de eerste keer.

In de pauze loop ik dan ook ietwat opgelaten naar de bar en knoop een gesprekje aan met de barman: "Wat zijn jullie met veel, doe je dit vaker?”. ”Best wel", antwoordt hij vriendelijk: "er zijn geregeld feestjes bij de bank". Ik kijk hoe hij mijn drankje klaarmaakt. "Zijn dit nou de mensen die medeverantwoordelijk zijn voor de crisis?”, vraag ik verder. Hij haalt lusteloos zijn schouders op: ”Wie zal het zeggen", zucht hij. “Ik weet alleen dat ze daar zelf waarschijnlijk niet zo over denken, want het thema vandaag is 'Lekker Genieten!’".

Terugkijkend moet dat het moment geweest zijn dat er iets begon te kraken. In gedachten schiet op dat moment een beeld voorbij van een optreden in een bejaardentehuis een paar dagen eerder, waarbij een oude dame in een rolstoel een plakje worst aangeboden krijgt en dolgelukkig en dankbaar het stukje vlees oppeuzelt. Ik voel een pijnlijke steek in mijn hartstreek en ik voel me ‘fout'. “Héb ik deze uitzonderlijke mogelijkheid om mijn stem te laten horen, sta ik het de ‘Notabelen’ naar de zin te maken!”.

Big Spender

Ik maak een snelle berekening: Hoeveel ik Pier, de gitarist, zal betalen als we zonder gage naar huis gestuurd worden. Aan de toekomstige feestjes die we mis lopen, denk ik maar niet... Ik loop dwars door de menigte heen naar het podium en ik pak de microfoon. “Ik wilde eigenlijk nog een instrumentaaltje spelen”, zegt Pier verbaasd. “Ken je Big Spender”, vraag ik zonder daarop in te gaan. Hij denkt na: “Volgens mij niet”. “Dan doe ik het wel A capella”, fluister ik terug. Ik ga stevig staan, neem een hap lucht en zing op mijn hardst en meest sarcastische toon het lied zonder te knipperen. Al galmend verrast het me hoe ontzettend toepasselijk de tekst is, mits gezongen met genoeg afkeer en volume.

Geschrokken draait de menigte zich mijn kant op. Voor wie de boodschap nog niet begrepen heeft eindig ik drie keer met: "Take a lot of tax of us!”. “Best goed gevonden zo spontaan”, vind ik zelf. Even is het stil. Heel stil. En vooral: Pijnlijk stil. Tevreden kijk ik rond in de zaal vol verbaasde hoofden; inclusief dat van Nout Wellink. Dan komt het leven er langzaam weer op gang.

Aanpassen...of niet

”Wat kun jij hard zingen", zegt Pier verbaasd met de gitaar werkeloos in zijn handen. “Ach, soms pas je je aan als artiest en soms moet je je stem laten horen."

Copyright Iris van der Made.

Iris van der Made studeerde Jazz-zang op het Koninklijk conservatorium in Den Haag maar voelt zich thuis in de gehele lichte muziek. Als zangdocente werkt zij met volwassenen, kinderen en met groepen en is zij verbonden aan de Vrije Academie voor de Kunsten in Delft en aan de Dordtse muziekschool. Ook dirigeert en arrangeert Iris het jazz-koor All that Jazz. Ze speelde met de formatie Pink Project in de Nederlandse theaters. Momenteel werkt ze aan een theatraal liedjes programma omtrent de Joodse componisten.

Website: Iris van der Made
Youtube: Winter van Tori Amos
Youtube: Pink Project

Similar Articles

Leave a Reply

Top